Weet jij het verschil tussen stress en burn-out? Een kort overzicht en 10 tips om te ontstressen
“Als ik niet oppas krijg ik een burn-out? Ik slaap al een week niet goed en ik voel dat ik weinig energie heb de laatste tijd.” Zomaar een opmerking die ik in het verleden wel eens gehoord heb. Natuurlijk is dit geen burn-out. Burn-out is een energiestoornis, veroorzaakt door o.a. langdurige (werk)overbelasting.
Tegenwoordig is er meer aandacht voor het onderwerp en weten mensen beter het verschil tussen stress, overspannenheid en burn-out. Wat zijn die verschillen? Kennis hierover en mijn 10 tips om te kunnen ontstressen helpen om een mogelijke burn-out te voorkomen.
Mocht je na het lezen van dit blog bepaalde signalen bij jezelf herkennen en daarmee aan de slag willen, neem dan gerust contact met mij op om te bespreken hoe dit aan te pakken en wat ik daarin voor je kan betekenen. Ik ben te bereiken via telefoon: 06-5137 0339 of maak een afspraak via mijn contactformulier. Een eerste gesprek is altijd gratis.
Stress
Zelf ervaar ik regelmatig ‘gezonde stress’. Bijvoorbeeld wanneer ik naar een netwerkbijeenkomst ga. Ik vind het toch altijd weer spannend om nieuwe mensen te ontmoeten, maar tegelijkertijd vind ik het ook heel leuk. Vaak geef ik mijzelf een uitdaging mee om te zorgen dat ik niet in een hoekje blijf staan. Bijvoorbeeld dat ik aan minimaal 2 contacten na een goede kennismaking mijn visitekaartje geef. Die gezonde spanning is soms nodig om vooruit te komen.
Stress is namelijk een prikkel die aanzet tot actie. Een knorrende maag bijvoorbeeld kan je zien als een stresssignaal. Want als je maag niet zou aangeven dat je trek hebt, kom je misschien het bed niet uit om te ontbijten. Hoewel mensen met autisme die dergelijke informatie missen door onderprikkeling, dit signaal van de maag zeer waarschijnlijk niet ontvangen. Maar dat is een andere blog.
Negatieve (= ‘ongezonde’) stress ontstaat als de belasting (taaklast: werk en privé) groter is dan de belastbaarheid. Wanneer er als het ware meer van je gevraagd wordt dan je denkt waar te kunnen maken. Je hebt vaak te maken met een stressor, een prikkel die zowel een psychische als een fysieke reactie kan geven. Die prikkel kan bijvoorbeeld zijn dat je leidinggevende zegt dat de rapportage die je gemaakt hebt, niet goed is. Hoe je met die prikkel omgaat, speelt een belangrijke rol. De ene persoon kan denken: Mijn leidinggevende is teleurgesteld, dat is jammer. Ik ga met hem praten en samen komen we tot een oplossing. Terwijl een ander persoon kan denken: Zie je wel ik ben gewoon niet goed in dit werk, straks zal hij mij ontslaan en dan kom ik nooit meer aan het werk. Deze persoon zal bij hetzelfde incident meer stress ervaren.
Stress kan dus zowel positief als negatief ervaren worden.
Overspannenheid
Ik merk dat in de afgelopen jaren er veel wordt gesproken over stress of burn-out. Maar er zit nog een fase tussen deze twee in en dat is overspannenheid. De voorloper van de burn-out, dus zeker iets waar we ook aandacht voor moeten hebben.
Waarin verschillen stress en overspannenheid?
De oorzaken zijn van uiteenlopende aard. Zo kan iemand overspannen worden als op korte termijn te veel emoties verwerkt moeten worden, maar ook als de werkdruk te groot is, er te veel stress is of als iemand zich niet voldoende kan ontspannen. Heel simpel gezegd kan langdurige blootstelling aan stress (negatieve prikkels) met weinig herstelperioden leiden tot overspannenheid.
Het verschil met stress is dat:
- De situatie(s) waarin stress ervaren wordt langer dan drie maanden duurt;
- er spanningsklachten optreden;
- het functioneren aangetast raakt.
Ook een belangrijk verschil is dat de persoon die overspannen is vaak het gevoel heeft de controle te verliezen en voelt zich machteloos.
De aanwezigheid van spanningsklachten is hiervoor zeker een goede indicatie. Voorbeelden van spanningsklachten kunnen zijn: spierpijn, hoofdpijn, gespannen, prikkelbaar, slaapproblemen, paniekaanvallen, concentratieverlies en het sociaal-, maatschappelijk- en professioneel functioneren, gaat minder goed.
Burn-out
1,3 miljoen werknemers hebben last van burn-out klachten verteld TNO ons in hun werkstress factsheet van 2020. Om vroeger de diagnose burn-out te krijgen, moest de stress werkgerelateerd zijn. Ondertussen wordt erkend dat de oorzaken meestal liggen in een combinatie van factoren: werk, privé en maatschappelijk. Ik heb geen exacte cijfers maar ik kan mij ook best voorstellen dat er mensen zijn die geen werk hebben, al langere tijd in die situatie zitten met alle gevolgen van dien en juist daardoor ook burn-out klachten ervaren. Om nog niet eens te spreken over hoeveel mensen een autistische burn-out ervaren. Maar ook dat is een aparte blog waar ik later op terug zal komen.
Burn-out is niet iets wat optreedt wanneer je een weekje stress ervaart. Een burn-out ontstaat als mensen ondanks de stress en spanningsklachten stug door blijven gaan. Er is sprake van een burn-out als voldaan is aan elk van de volgende drie criteria:
1. Er is sprake van overspanning.
2. De klachten zijn meer dan zes maanden geleden begonnen.
3. Gevoelens van vermoeidheid en uitputting staan sterk op de voorgrond.
Wat ik tegenkom in mijn praktijk zijn de mensen die altijd druk zijn met het zorgen voor anderen, de lat voor zichzelf heel hoog leggen, waar perfectionisme een grote rol speelt en vaak dan ook geen nee durven te zeggen. Want: “Wat zal men dan wel denken van mij als ik nee zeg. Dat kan echt niet.”
Dit zie ik ook in mijn praktijk bij de partners van mensen met autisme die al jaren op hun tenen lopen in de relatie, jarenlang stress ervaren in hun relatie. Dit kan emotioneel zeer uitputtend zijn met daarbij dus ook lichamelijke gevolgen. Langdurige stress, resulterend in een burn-out, pleegt roofbouw op je lichaam.
Wat doe ik in mijn stress en burn-out coaching
De diagnose van stress, overspannenheid of burn-out wordt gegeven door de huis- of bedrijfsarts en niet door een coach. Om vervolgens aan de slag te gaan met de stress, overspannenheid of burn-out klachten kan je vervolgens wel heel goed bij een coach terecht!
Als stress en burn-out coach kijk ik samen met jou naar de stressbronnen in je omgeving, maken we je energiebalans op en werken we zowel aan je fysieke als mentale gesteldheid. We gaan bijvoorbeeld aan het werk om negatieve gedachten om te zetten in positieve, constructieve gedachten. Ik geef je handvaten waardoor je beter met je stress om kunt gaan. De zogenoemde stresscopingsvaardigheden.
Daarnaast gaan we aan het werk met je zelfvertrouwen, ontdek je weer wat je kernwaarden zijn, je kwaliteiten en ga jij leren nee te zeggen zonder je schuldig te voelen. Ik heb hiervoor een eigen methode ontwikkeld: de RASS methode. RASS staat voor Rust, Aandacht, Structuur en Stabiliteit. Waarbij ik altijd het totaalplaatje van de mens voor ogen heb. Het gaat niet alleen om de persoon zelf maar ook de omgeving waarin hij zich beweegt. Meer informatie daarover vind je op mijn website.
Voorkomen is beter dan genezen - 10 Tips om te ontstressen
Voorkomen is beter dan genezen wordt er gezegd en dat is in dit geval ook zeker zo. Vandaar dat ik een e-book heb geschreven met 10 tips om te ontstressen. Zo beschrijf ik o.a. dat:
1. Het belangrijk is om rust serieus te nemen en daar ook echt de tijd voor te pakken, of
2. Afstand te nemen van mobiel, laptop, etc, en/of
3. Voldoende te bewegen.
Wil je alle tips ontvangen? Bestel het gratis e-book via dit contactformulier
Om alle 10 tips direct en continu op te volgen, geef ik meteen toe, is best een uitdaging! Maar je ervan bewust zijn en jezelf eraan blijven herinneren en kijken hoe jij deze 10 tips in je eigen leven kan inpassen, is een eerste stap. Pak eruit wat voor jou gaat werken, waardoor jij beter kan ontstressen en tot rust kan komen.
Warme groet,
Astrid
p.s. daar waar hij/hem/zijn staat kan je uiteraard ook zij/haar lezen.
Bronnen:
Handboek coachen bij stress en burn-out, begeleiden naar mentale vitaliteit, Annita Rogier, Boom uitgevers Amsterdam, 2de druk november 2017
Wikipedia
TNO factsheet “Week van de stress 2020”
